9 nov 2025

Bande abre la primera Porta do Xurés de Toño Monteiro

El artista proyecta instalar seis estructuras en A Baixa Limia

El Alto do Vieiro, en Bande, amaneció esta semana con una nueva silueta en el horizonte. Allí se alza ya la Porta do Xurés, una escultura monumental diseñada por el artista ourensano Toño Monteiro que combina arte, paisaje y patrimonio cultural. La obra, impulsada por el Concello de Bande en colaboración con la Comunidade de Montes Veciñais en Man Común Monte Grande II, fue inaugurada este viernes.

Monteiro explicó durante la presentación que la pieza nace del respeto a la tierra y del deseo de crear un espacio de conexión espiritual con el entorno. La Porta do Xurés está elaborada en piedra y acero, materiales escogidos por su integración con el paisaje, y se levanta como un gran portal geométrico orientado para enmarcar el valle y la silueta del Xurés. Su estructura permite que la luz cambie el aspecto de la obra a lo largo del día, simbolizando el tránsito entre el tiempo y la naturaleza.

Acto de inauguración de la obra monumental de Toño Monteiro en el Alto do Vieiro Santi M. Amil

El artista vincula su creación con las antiguas puertas sagradas que existieron en distintas civilizaciones, desde la Puerta de los Leones en Micenas hasta los restos megalíticos de Maus de Salas, en Muíños. «As portan sempre representaron o paso ente os mundos, entre o humano e o divino, cruzalas implica buscar e comprender», señaló Monteiro.

Con esta instalación, Bande se convierte en el primer municipio en acoger una de las seis estructuras que el autor proyecta distribuir por A Baixa Limia, conformando un recorrido artístico y natural denominado As Portas do Xurés. El objetivo del proyecto es crear un «anel de arte e natureza» que invite a la contemplación y sirva como homenaje al territorio, su espiritualidad y su historia. Monteiro definió el Xurés como uno de los últimos santuarios naturales de la humanidad y considera esta obra un gesto de protección frente al olvido. «Non so é unha peza escultórica, é unha chamada a deterse e mirar con respecto a paisaxe que nos acolle», afirmó

El Concello de Bande destacó que esta intervención forma parte de una estrategia más amplia de valorización del patrimonio natural y cultural del municipio, vinculada al turismo sostenible y a la promoción del Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurés. La alcaldesa subrayó que la obra refuerza sitúa a Bande como punto de referencia para un nuevo modelo de desarrollo rural.

Referencia : La Voz de Galicia

Bande inauguró este viernes la primera “Porta do Xurés”

La iniciativa es una propuesta del artista Toño Monteiro, que pretende instalar una en cada concello de la Baixa Limia

El Alto do Vieiro, en Bande, acogió durante la jornada de ayer la inauguración de la “Porta do Xurés”, una obra artística integrada en el paisaje que congrega arte, patrimonio y naturaleza, elaborada por Toño Monteiro.


La iniciativa fue llevada a cabo por el Concello de Bande en colaboración con la Comunidad de Montes Vecinales en Man Común Monte Grande II y forma parte de una propuesta del propio autor, que “propón estender o proxecto mediante a instalación de seis Portas nos concellos da Baixa Limia, configurando un futuro roteiro de arte e natureza”, apuntan.

“Este anel de protección pretende preservar a pureza do Parque Natural Baixa Limia Serra do Xurés, un territorio respectado e así gardado, será quizais un dos derradeiros santuarios, unha das poucas reservas que a humanidade deixará como Legado para o positivo desenrolo das vindeiras xeracións, segundo palabras do artista”, añaden.

Con la instalación de esta Porta do Xurés, Bande da el primer paso de un proyecto colectivo que unirá arte, espiritualidad y naturaleza.

21 oct 2025

Toño Monteiro: “Cando pasas O Vieiro e ves o Xurés é como se cambiaras de dimensión”

O escultor Toño Monteiro prepara un proxecto de portas na Baixa Limia

Toño Monteiro, escultor, na Baixa Limia. Santi M. Amil






Toño Monteiro vén de xubilarse recentemente e mais que ollar cara o pasado pensa en futuro, en proxectos vindeiros e nos que xa están en marcha, como a serie de Portas do Xurés na que está traballando. A primeira delas vaise instalar en Bande, no alto do Vieiro o venres 7 de novembro.

O escultor de Ganceiros (Lobios) sube a Baixa Limia desde Ourense, onde está coa familia, un par de días á semana. «Veño debuxar e facer maquetas. Teño unha enfermidade que me tivo en repouso, pero a miña inquietude non me deixa parar», desvela o protagonista. Esta axitación a que se refire vén de atrás e acabouse por manifestar nunha actitude artística: «Sempre me gustou andar rebulindo e ao longo da vida vas madurando e tendo perspectivas e motivacións para levarte a un estado de creación».

Monteiro viviu en Lobios ata os nove anos e logo marchou para Ourense; estudou no grupo escolar dos Rosales e fixo a formación profesional de mestría industrial. Aprendeu debuxo lineal e perspectivas, coñecementos que aplica a hora de bosquexar as obras artísticas. Traballou de mecánico, de viaxante e de técnico hidráulico, facendo fontes e regos por aspersión na empresa de Lisardo Dorribo. Paralelamente desenvolveu esa inquedanza creativa que tiña dentro. É o autor do Arco dos Tempos, a escultura que decora a glorieta do Ribeiriño fronte a a sede da Policía Local de Ourense, da pinga de auga Ouro Azul en Expourense e protagonizou a exposición Sentindo a madeira, que se puido ver no Museo Municipal de Ourense no ano 2015. Usou este material nobre para representar maternidades, mouchos e figuras abstractas. «Non me foi mal no tema creativo, pero xa non quero facer obra de encargo, senón as miñas visión e inquietudes», expresa o escultor.

A enfermidade inflamatoria que padece levouno a unha «desconexión laboral total» e, aínda que agora xa non pode facer o traballo físico das esculturas, ten moito tempo libre para debuxar e facer maquetas. E niso anda, ideando e preparando todo para o proxecto de cinco portas en cadanseu concello da Baixa Limia. «Eu deseño, fago as maquetas e entrego todas as medidas e pezas de cada porta. Doullas aos concellos e eles encargan a un ferreiro ou a unha empresa de construción. O meu deseño é un agasallo, non o cobro. O que quero e que coloquen estas obras para visitar as cinco portas de Toño Monteiro. Quedaran aí para o futuro e amigos e netos poden seguir pasando por elas», describe. Unha das pezas que ofrece como agasallo, un sorriso, levou a Monteiro a este proxecto actual. «Porque un sorriso abre as portas. Nesta nova creación quero representar os útiles que nos trouxeron a esta dimensión, desde a porta da vida, da luz; é un elemento para que a xente pase debaixo dela e poida coller enerxía e recordar bos momentos e esquecer penas e rancores. É un símbolo, como quen vai a unha romaría e vén con outros pensares», continúa. Serán de aceiro corten.

Outras obras de Monteiro xa están espalladas por recunchos da comarca ourensá: nos foxos de lobos en Guende e Salas, nunha homenaxe os pilotos da loita contra os lumes que morreron nun accidente de aviación na serra de Santa Eufemia, en Lobios.

Asume a etapa da xubilación coa intención de seguir na mesma liña creativa e como observador da vida. Ten «un camión de hobbies: correr polos carreiros co can, mountain bike cos amigos e pesca extrema cando é a época nos ríos rocheiros e troiteiros» da Baixa Limia. Mantén o vínculo coa terra. Conserva a casa natal de Ganceiros, desde a que divisa tres cuartos da Serra do Xurés e onde mantén o contacto coa terra e cos veciños e amigos. «As postas de sol e os amenceres son impresionantes. Baixa Limia ten outra luz, outro aire, outra enerxía. Unha vez que pasas o Vieiro e ves a Serra do Xurés é como se cambiaras de espazo e de dimensión. A luz é diferente, a temperatura, os cheiros que hai por aquí, as vistas e tamén a gastronomía e o viño», confesa o artista.

«Xaime Quessada foi quen me animou a trazar liñas con harmonía»

Toño Monteiro fala con humildade das súas creacións, pero non esconde a satisfacción que lle produce ver que alguén se detén a ver un dous seus traballos ou mellor, cando pasa e volve atrás para miralo. Cando se goza do arte. Nese sentido, recorda as reaccións na exposición Sentindo a madeira. «Foi unha etapa bonita. Patrocinada pola ONCE, había cartelas en braille e en español e vin como se emocionaban os cegos ao tocar a madeira e a cartela. Unha desas obras, un invidente con bastón está na sede da ONCE», di.

Traballou con distintos materiais, coa cambiante madeira, que muda de textura e de cor, e tamén con pedra, gres ou ferro, que son «máis estables e non teñen esa oscilación». Nos estudos de mestría industrial aprendeu a soldar, limar pezas e habilidades de mecánico. Foi o gran Xaime Quessada quen lle deu un empuxe artístico. «Foi un dos meus mestres e el me ensinou a trazar liñas coa harmonía que ten que ter unha obra de arte para que che diga algo», lembra. Ten claro que neste ámbito todo o mundo copia, «porque o arte non se explica, ou sabes copiar ou es un creativo» , remata.

Quen é. Toño Monteiro é escultor e traballou como técnico hidráulico nunha empresa. Está xubilado desde setembro.

Idade. Ten 65 anos, que cumpriu en setembro deste ano e naceu en Ganceiros (Lobios).

O seu recanto. Un miradoiro no Viso, en Lobeira, desde onde se divisa grande parte da Baixa Limia.

Referencia: La voz de Galicia

Maite Rodríguez Vázquez

maite rodríguezOURENSE / LA VOZ

18 mar 2023

El padre de un piloto fallecido: «No es normal sufrir esta desgracia porque alguien prende fuego al monte intencionadamente»

Rinden homenaje a tres pilotos de extinción que perdieron la vida tras estrellarse en el Xurés y Pena Trevinca.

En un monte comunal de la parroquia de Vilarmeá, en el municipio ourensano de Lobios, luce desde este viernes una composición escultórica que no necesita de mucha explicación. Tres figuras humanas, ancladas a la tierra y armadas de palas y mangueras se afanan en apagar un fuego mientras desde el aire, una avioneta hace una descarga de agua. El escultor ourensano Toño Monteiro ha querido que cualquiera que pase por esa zona del parque natural del Xurés tenga muy claro que su obra es lo que quería ser: un homenaje al esfuerzo colectivo de los que ponen en riesgo su vida para defender el patrimonio natural y, a veces, la pierden. Especialmente por estos últimos se levantó.

La madre de Santiago Durán Alzugaray acaricia la placa con el nombre de su hijo y de otros dos pilotos de extinción de incendios fallecidos
El encargo fue de la Asociación Profesional de Axentes Forestais e Medioambientais de Galicia (Aprafoga), que reunió en este espacio —cedido por la comunidad de montes Río Caldo— a cerca de un centenar de personas para rendir tributo precisamente a los que se dejaron el último aliento cumpliendo con la tarea encomendada. Un homenaje que se centró en tres pilotos: el portugués Jorge Manuel Santana Jardím y el salmantino Maximiliano Plaza Bretón, fallecidos en el 2020 en la sierra de Santa Eufemia; y el sevillano Santiago Durán Alzugaray, que perdió la vida en el 2022 en la montaña de Pena Trevinca.

La razón para haber elegido a trabajadores de los medios aéreos para personalizar este reconocimiento la explicaba el agente forestal Manuel Rodríguez: «Coñecemonos moi ben entre bombeiros forestais, os axentes, os motobombistas e os técnicos que facemos os equipos de traballo en terra, pero démonos de conta que tiñamos uns compañeiros aos que apenas coñecíamos, que son esas persoas que sempre andan polo aire. Eles son coma os nosos anxos, e cando hai un problema como un salto de lume, veñen e fan esas descargas que nos dan a vida. E cada vez que o fan están arriscando moito».

A quienes se anuncian con «ese bendito ruido», que hace que los de tierra miren con alivio al cielo, también se refirió el presidente de Aprafoga. Félix Pérez de La Fuente recordó a las víctimas de esos dos accidentes aéreos e hizo votos para que la escultura ayude a reconocer y respetar el trabajo de quienes luchan contra los incendios forestales y a crear conciencia.

Con la voz también quebrada por la emoción, el director xeral de Defensa do Monte, Manuel Rodríguez, quiso unir a los nombres de los tres homenajeados, los de otros trabajadores. «Galicia tiene una deuda de reconocimiento para todos ellos, y nosotros, una deuda de recuerdo. Nadie está muerto del todo mientras alguien le recuerde», dijo antes de nombrar a Higinio Vivas López, Íñigo Zubiaga, Rodrigo Amo González, Julio Martínez Silva, Antonio Díaz Díaz o Tomás Scodeller García. «Honor a quien honor merece», concluyó en medio de un gran aplauso. Al homenaje acudieron también miembros del Instituto da Conservaçao da Natureza e das Florestas de Portugal y Bombeiros Voluntarios de Ponte da Barca acompañados por el presidente de su cámara municipal, Augusto Mariño. «Quero dar o meu agradecemento ás familias. Ninguén pode servir ben se non ten o apoio dos seus familiares», señaló el regidor luso. La alcaldesa de Lobios, Carmen Yáñez, y el subdelegado del gobierno en Ourense, Emilio González Afonso, que completaron la representación institucional, también agradecieron la dedicación, el esfuerzo y el valor de estos trabajadores para defender el medio forestal.

referencia: La Voz de Galicia